Pampanitikan

#DominEncounters

Cire Angelo B. Diaz

Nag-didilim na. Alas-singko nang unti-unting nababawasan ang mga estudyante rito sa eskuwelahan kung saan ako nagtatrabaho. Sa pagtayo ‘ko galing sa aking upuan sa harap ng gate, may dumaan na estudyanteng babae. “Saan po ang C.R dito?” tanong nito. Ang aking mukha’y nabahiran ng pagtataka sa kadahilanang halos lahat ng estudyante rito ay alam na ang mga palikuran dito. “Dumiretso ka roon sa St. Dominic Bldg, akyat ka mula roon at makikita mo na ang palikuran,” sambit ko.

Sumilay ang ngiti sa kaniyang labi. “Salamat po!” ika niya at tumakbo na ito papunta sa bldg na tinutukoy ko.

Alas-sais na. Naghanda na ako at kinuha ang lente sa aking kaharapan at sinindi ito.

Oras na para mag-ikot at siguraduhing wala ng tao.

Ang dilim. Wala akong makita kung hindi ang ilaw na nanggagaling sa aking lente.

St. Dominic Bldg. Binabalot ng katahimikan ang buong gusali na ito. Sa pagpatuloy ko sa aking paglalakad ay may narinig akong kaluskos galing sa isang palikuran.

Napa-tigil ako sa paglalakad. Tinitigan ko ang pintuan.

Naka-bukas ito. Nandito pa ba ang estudyanteng babae kanina na nag-paalam mag palikuran? Kumatok ako sa pintuan at nagtanong, “May tao pa ba diyan?”. Pagkalipas ng ilang segundo, wala pa rin akong natanggap na sagot. “Papasok na ako.” sambit ko. Sa pagpasok ko ay…

Walang tao. Patay lahat ang ilaw. Nakasara lahat ng kubikulo… maliban sa isa sa pinaka-dulo. Nilapitan ko ito nang may halong kaba sa aking dibdib. Dahan dahan hanggang sa makarating na ako sa harap nito. Binaba ko ang aking tingin sa ilalim ng kubikulo.

Napa-buntong hininga ako nang makitang nandito pa nga siya. Ang babaeng estudyante kanina.

“Iha, gabi na. Kailangan mo na umuwi. Hinahanap ka na ng mga magulang mo niyan. Halika, hatid na kita sa labas.” sambit ko.

Subalit, hindi gumagalaw ang kaniyang mga paa. Naka-harap pa rin sa akin.

“Iha?”, tanong ko.

“Ayos ka lang ba diyan?” Binuksan ko ng kakaunti ang kubikulo. Laking gulat ko... bakit…

Walang tao?

Nasaan siya? Hinanap ko siya ngunit wala ni isang bakas niya.

Guni-guni ko lang siguro. Handa na akong umalis nang…

Bumukas ang gripo ng tubig. Mag-isa.

Nangilabot ako. Kasabay noon ay isang boses ang nangibabaw… isang batang babaeng kumakanta…

“Ili Ili Tulog Anay, Wala Diri Imong Nanay…”

Tumaas lahat ng balahibo ko sa aking katawan habang naka-tingin sa labas. Hindi ko na ito pinatapos at umalis na ako!

Tumakbo ako patungo sa chapel ng Dominican College of Tarlac (DCT). Nag-dasal ako. Habang nagdarasal, nararamdaman ko ang mga matang naka-tingin sa akin. Tila ba na sa gilid ko siya at naka-tingin sa akin habang hawak hawak ang rosaryo.

Sa pagbukas ko ng aking mga mata ay… walang tao sa gilid ko.

Nagpakawala muli ako ng isang buntong-hininga. Sa pagtayo ko sa upuan ay may nakita akong naka-itim na nakayuko sa gilid.

Madreng naka-itim.

“Madam, ano po ginagaw--”

Dahan dahan niyang inangat ang kaniyang ulo. Naka-tingin sa akin at… ngumiti?

Kinilabutan ako! Hindi ko na alam ang mga nangyayari kaya umalis na ako agad!

-Kinabukasan-

Sa pagpasok ko sa eskuwelahan, hindi ko pa rin makalimutan ang nangyaring kababalaghan kagabi. Subalit, may grupo ng mga estudyante ang nag-uusap ng mataimtim sa gilid.

“Huy, alam niyo na ba? May na-aksidenteng babae kahapon malapit sa DCT. Usap-usapan din daw na yung babae na iyon ay nag-aaral din dito kaya ingat kayo, baka makita niyo siya sa paligid ligid.”

Itinayong Pangarap, Makakamit Ba Kita?

Cire Angelo B. Diaz

Sa isang iglap, nagbago ang uri ng pamumuhay ng bawat tao sa mundong kinagagalawan natin. Nakakatakot. Dahil sa isang krisis, ang daming mga plano ang naapektuhan ng bawat isa sa atin. Ang lahat ay apektado. Marami ang nasira at marami ang nawawalan na ng pag-asa na babalik ang lahat sa rati. Paunti-unti… ako’y nagiging isa na sa mga iyon. Paano na ang kinabukasan ko? Natin? Paano na ang mga tinayo kong pangarap? Hanggang pangarap na nga lang ba?

Sa pagsikat ng araw ay panibagong araw na naman upang tiisin ang bagong itinayong paraan sa pagkatuto sa panahon ngayon. Nang marinig ang tunog na nanggagaling sa aking gadyet, ako’y naghanda na.

Binuksan ko ang laptop at naghintay ng isang link galing sa aking guro. At sa pagpasok ko rito, nakita ko ang dalawang salita sa iskrin.

Pangarap. Tunguhin.

“Ano ang iyong pangarap? Paano mo ito makakamit?”, tanong ng guro. Napa-isip ako sa tanong na iyon.

Puting mga pader. Puting uniporme. Pasyente.

Inisip ko kung ano ang nakapalibot sa akin. Oo, gusto kong ipagpatuloy ang medisina. Subalit, ako’y nagdadalawang isip.

Kakayanin ko ba, lalo na sa panahon ngayon?

Hindi nagbago ang pangarap ko. Ang nagbago ay ang oras at kalagayan ko sa pagkamit ko rito.

Ang daming hadlang. Sa gitna ng pandemya, ako’y nag-isip isip. Ipagpapatuloy ko pa ba ito? Hirap na hirap na ako sa bagong paraan ng pagkatuto. Hanggang kailan ito?

Ang hirap mag-patuloy. Araw-araw, ako’y nanlulumo bunsod ng sabay sabay na mga gawain sa akademya, bahay, at mga problema sa mga kasamahan ko. Walang pahinga.

Nakakatakot.

Nakakatakot isiping hanggang dito nalang ang kaya ko. Nakakatakot isiping hanggang dito nalang ako. Nakakatakot.

Ang pangarap ko. Makakamit ko ba ang matagal ko nang ninanais na pangarap? Sa kabila ng lahat na mga paghihirap ko, hindi ko na mawari kung magpapatuloy pa ako. Hindi ko na kinakaya. At dito pumapasok ang iniisip ko kung magpapatuloy pa nga ba… at ilalaban ang pangarap hanggang sa dulo.

Hindi madali ang magiging daan ko patungo sa matagumpay kong buhay. Marami pa akong pagdadaanan na alam kong bibigyan ako ng dahilan upang sumuko. Minsan, iniisip ko nalang din na ayos lang maging hindi ayos. Ayos lang ang humindi sa ibang tao. Ayos lang ang sumuko. Subalit, nagtatalo pa rin ang isipan ko… ano nga ba ang nararapat na gawin?

Sa pagsapit ng bukang liwayway ay narito pa rin ako, puno ng pagdududa sa sarili. Nakakatakot. Subalit, pagpatuloy ko pa rin ang paglalakbay patungo sa tamang kasagutan. Patuloy kong hahasain ang aking sarili para sa nalalapit na kinabukasan. Handa na ba ako para rito?

Nakakatakot. Nakakatakot isiping gumuho nang tuluyan ang aking itinayong panagarap.

Nakakatakot. Nakakatakot isiping mali ang desisyong mapili ko.

Anong susundin ko sa nag-tatalong isipan?

“TAOSILOG”

Gyanne Irish M. Ollica

Ako ay kumakain sa isang karinderya sa liblib na lugar ng Sto. Domingo. Ito ay patok na patok sa masa, dahil sa masasarap nilang silog. Maliban dito mapapansin mo rin ang iba’t-ibang palamuti sa karinderya nila tulad ng palakol, kutsilyo, at iba pang nakakatakot na kagamitan na nakasabit sa mga pader, tila ba ang mga gamit na ito ang ginagamit para sa karne. Habang ako ay nagmamasid sa paligid napansin ko ang listahan nila ng pagkain, ang dapat tapsilog, ay naging taosilog. Pero napaisip ako na baka nagkamali lang sa pagtipa dahil magka-tabi ang letrang o at p sa tapian. Habang ako’y kumakain napansin ko ang isang kahera na nakatingin saakin na tila may gusto itong iparating saakin, nalilito ngunit nagpatuloy pa rin ako sa pagkain. Sa aking paglalakad pauwi, kakaibang emosyon ang aking nadarama, nagpapatay sindi ang ilaw sa aking dinaraan, biglang tumayo ang mga balahibo ko sa leeg at kamay. Nararamdaman ko na may mga matang nakatingin saakin, ako ay tumingin sa aking likuran at sa gulat ko, nakita ko ang kahera kanina ito’y duguan, umiiyak at sumisigaw ng, “tulungan mo kami!!! Papatayin nila ang lahat ng tao sa barangay natin!!!” Sa aking takot ako ay tumakbo ngunit mas lalong pumailanlang ang aking damdamin. Dito ko napagtanto na kaya pala araw-araw ay may mga bago silang trabahador…

Sa kahon ng kahapon

Gyanne Irish M. Ollica

“Tara na, magtago na tayo!”

Hindi na oras ang tumatakbo kung hindi tayo

Tumatakbo na walang kasiguraduhan kung mabubuhay pa tayo

Mga taong nagtatago sa takot at hindi alam ang gagawin

Hindi ito ang mundong ninais ko

Mga taong hindi makapagsalita na tila pinutulan ng dila

Nababalutan ng bughaw na kulay ng tela ang parte ng ilong at bibig

Hindi makahingi, ngunit nanaisin ito kesa mawalan ng hininga….

Para tayong isang preso

Isang preso na nakulong sa ala-ala ng kahapon

Mga pagkakamali na tayo ang nagdurusa

Ninakawan ng pagkakataon at saya

Bakit nagbago ang lahat?

Tila ba nagbago at lumiit ang mundong aking kinagisnan

Naglaho ang mga ngiti sa labi at tuwa sa mga mata ng tao

At tila ba nawalan ng pag-asa

Parang bumukas ang pinto ng kabilang mundo

Hinihigop tayo upang pahirapan

Ngayon, tayo ay nakakulong sa madil na silid

At ang liwanag sa ating mga mata ay nagmula sa liwanag ng kahapon

Ating pagsamahin ang liwanag saating mga mata

Bigyang pag-asa ang bawat isa

Panibagong bukas ay magbibigay pag-asa

Sa pagka kulong ay unti-unting makakalaya

Sa ating pagkadapa ay unti-unti tayong babangon

Tayo’y sama-sama sa pagbibigay liwanag sa ating bayan

Tanggalin ang takot at pangamba

Gamitin ang puso at diwa bilang isang Pilipino

BAYBAYIN: DAPAT PA BANG PAG-ARALAN?

Ni: Gyanne Irish M. Ollica

Ang baybayin ay sinaunang sistema ng pagsulat ng mga sinaunang Pilipino. Isa ito sa mga kulturang inihandog satin ng ating mga ninuno na dapat nating ipagmalaki. Ngunit sa paglipas ng panahon, unti-unti itong binabaon sa limot ang nakagawian dahil sa impluwensiya ng mga bansang sumakop sa atin noon. Ang baybayin ay isang pamamaran ng pagsulat na malikhain, ito’y nagbibigay atensyon sa mga estudyante sa panahon ngayon.

Dapat itong pag-aralan. Ang baybayin ang magbabalik-loob sa mga tao sa kulturang nakasanayan. Maliban rito, mas magiging hitik ang ating kultura dahil maaaring idagdag ito sa yaman ng bansa. Ito rin ang magbibigay pagkilala sa bansa, na isang sabi lamang ng baybayin, mga Pilipino na agad ang papasok sa kanilang isipan.

Muling isinusulong sa Kamara ang House Bill 1022 o ang panukalang gawing National System of Writing ang baybayin. Isinusulong din na ipasok ito sa curriculum ng mga paaralan. Nakapaloob rin dito na ito ay gagamitin sa mga produkto, LGU, mga pahina at sa gobyerno. Kasabay ng pagsulong nito ay ang pag-usbong ng iba’t-ibang pamamaraan ng pagsulat tulad ng: Calligraphy, Hangul, jeje, at iba pa. Dahil dito nakatawag-atensiyon ito sa mga kabataan na muling ibalik ang pagsusulat ng baybayin na magbabalik karangalan sa kulturang pinaghirapan ng ating mga ninuno.

Habang umuusbong ang Pilipinas ay ang unti-unting pag lubog ng mga kulturang ipinamana saatin ng ating mga ninuno, isa na rito ang pagsulat ng baybayin. Sa halip na baybayin ang pinag-aaralan ng mga estudyante ay ang mga hangul na impluwensya ng mga Koreano na pumukaw sa atensyon ng mga Pilipino. Kaya’t ninanais ni Rep. Leopoldo Bataoil na muling isulong ang pagsusulat ng baybayin. Ito ang magbibigay pagkilala at pagpapahalaga sa sariling atin, na tayong mga Pilipino ay may isang uri ng pagsulat bago dumating ang mga mananakop na mga banyaga.

Maraming mga estudyante ang nagnanais na ibalik ito sa kadahilanang gusto nilang matuto at maranasan kung paano ang sistema ng pagsulat ng kanilang mga ninuno. Isa pa ay magbibigay ito ng inspirasyon na tangkilikin ang sarili nating kultura dahil ito ang magiging pamantayan natin sa pagiging tunay na Pilipino.

Magbibigay itong paaala sa yaman ng ating bansa, bibigyang muling kulay ang mga sulat ng nakaraan at bubuhayin ang pagkakakilanlan ng Pilipino. Kung nagawa nating matuto ng iba’t ibang pamamaraan ng pagsulat, magagawa rin natin iukit ang sariling atin. Panahon na para muling gisingin ang natutulog na damdamin nating pagka-Pilipino. Unti-unting ibabalik ang kasaysayan at mabibigay muli ng kulay sa binaong yaman ng bansa.